Eylül 2011’de Yatırımcılarla Paylaştığım Bir Yazı
İnsanlık tarihinin en önemli buluşları arasında aklı baştan almak gibi bir etkisi olduğu için makyaj ve aklı başınıza getirdiği için yazı yani dökümantasyon gelir. İşe bakın ki SNB’nin linkinde Monetary Policy Under Low Interest Rates: The Experience of Switzerland in the late 1970s başlıklı bir konuşmanın dökümantasyonu var.
Bu çalışmayı SNB CHF’yi euroya pegleyecek konuşmaları başladığında okumuştum. Yine işe bakın ki bu yazının 5. Sayfasında konu başlığı 1.2 Swiss Experience with a Temporary Peg – Geçici Pegde Isviçre Deneyimi (Isviçreli bilim adamları ciddi konularda inceliyor yani). Koşulların değişkenlik gösterdiğini akılda tutarak paylaşıyorum (google translate parçayı rezil ettiği için el emeği göz nuru çeviriyorum)
İsviçre’nin 1970’lerde yaşadığı deneyim geçici bir peg için ışık tutabilir.1 Grafikte görüleceği üzere enflasyon 1970lerin ilk yarısında 10%nin üzerine çıktı. Bu yükselişte ABD’nin Vietman savaşı kaynaklı genişleyici para politikaları etken olurken (dünya hiç mi değişme Ş.M.) İsviçrenin politikalar da destekleyici rol oynadı. 2. Grafik İsviçre parasal büyüklüklerinin 1971de hızla büyüdüğünü ve enflasyona katkıda bulunduğunu gösteriyor.Büyüklüklerdeki bu artış otoritelerin sabitlenmiş kuru savunma yükümlülüğünden kaynaklanıyordu ve kurda spekülatif yukarı yönlü baskı vardı.1973te Otoriteler bu sistemden vaz geçmek zorunda kaldı. FX piyasalarına müdahale etme yükümlülüğü ortadan kalkan SNB domestik ajandasını yürütmekte serbest kaldı ve politikasını fiyat istikrarına yöneltti.
SNB başarılı olup enflasyon düştükten sonra bu durum gerek nominal gerek reel bazda Frankın değer kazanmasına neden oldu.Kurun enflasyondaki düşüşe katkısı olmasına rağmen SNB bu değerlenme ve hızı karşısından kaygıya düştü. Bu durumu yumuşatmak için SND defalarca FX piyasalarında müdahalede bulundu ve yetkililer yabancı sermaye girişlerine önceki dönemde de uygulanan sınırlamalar getirdi. Ancak SNB parasal büyüklüklere yönelik hedeflerini konurmaya kararlı olduğu sürece bu önlemlerin bir işe yaramayacağı anlaşıldı.
(Bu noktada gözlerim kaymaya başladığı için iyice genel ceviri yapmaya başlıyorum) 1978’de kur hareketi ekonomide yavaşlama yaratacak büyüklüğe ulaşmıştı (hayat monoton mu ne Ş.M.). SNB artık deflasyonla sonuclanacak bir resesyon ihtimalini göz ardı edemez duruma gelmişti. Ancak kısa vadeli faizler zaten çok düşük seviyelere gerilemişti. SNB deflatif bir şoka para politikasını gevşeterek müdahale edemeyecek duruma gelmişti ancak yüksek reel kurların yıkıcı etkisine karşı harekete geçmesi gerekiyordu. 1978 başında CHFYi DM karşısında geçici bir pege bağladı ve hedef taban belirledi.
Pegi savunmak için SNB büyük miktarda FX almak durumunda kaldı. Bu Para tabanı ve M1 para büyüklüğünde büyük artışlara neden oldu. Dahası kısa vadeli faizler, en azından interbank piyasada (yok artık daha neler o zaman da mı!) sıfıra düştü ve hatta 1979da eksiye geçti.
Svensson’sun modelinin tahmininin aksine politika değişikliği faizleri yükseltmedi…… Sonuç olarak CHF üzerindeki baskı kayboldu ve grafikte de görebileceğiniz gibi CHF düşerken delflasyon tehlikesi de ortadan kalkı. SNB bu politikanın enflasyona benzin dökebileceğini biliyordu.
Elbette SNB kuru fiyat istikrarını tehlikeye atmadan stabilize etmeyi umuyordu (ah şu cehenneme giden iyi niyet taşları) ….. SNB allem etti kallem etti (çevirinin suyu çıktı ama..) ama başarısız oldu ve enflasyon 1981de 7%yi buldu.
Sonra peg bozulmak zorunda kaldı CHF değer kazandıvs vs. Çalışmanın bundan sonraki kısmı bu olan bitende Peg’in ve SNB’nin suçu var mıyıdı yoksa gelişmeler her durumda bu noktaya mı getirecekti üzerine. Ancak kısa vadede;
1-SNB en küçük zararda sermayesini silme tehlikesi ile karşı karşıya bu durumda SNB’nin sermayesinin kuvvetlendirileceğine dair bir haber duyarsak şaşırmayalım.
2- Çin hiçbir zaman ben kapitalistim demedi.Şimdi Isviçre gibi paranın merkezi bir ülke kurunu sabitleyebiliyorsa kim hangi hakla Çin’i revaluasyon için sıkıştırabilir.
3- Neden 1.20? ECB kalkıp ben de CHF-Euro kurunu 1.10a yada 1.30a sabitledim derse sınırda ileri geri koşmaya mı başlayacağız. Kuru kim neye göre belirliyor.
4. Bu kağıt para sisteminin tabutuna çakılan diğer bir çivi.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev
