Son dönemin en fazla öne çıkan konularından birisi de enflasyonda gerileme ve FED’in yaklaşımı. Dün açıklanan ve manşette eksi olan CPI sonrası da bu konunun tartışıldığını görüyoruz. Gerileyen Petrol fiyatlarına karşı FED ne yapmalı. Birkaç grafikle basit bir MB politika yaklaşımı taslağı paylaşmak istiyorum. FED gerileyen petrolün enflasyona olan etkisi ile hareket etmeli mi? Soru bu ve baskın cevap da aslında “evet”. Ancak sadece enflasyona bakmak neden sorusunun cevabını atlamak anlamına da geliyor olacak.
Yukarıda talep ve arz dengesini görüyorsunuz. 3% reel talep ve FED hedefi olan 2% enflasyonla Agg. Demand 5% büyüyor. Bir nedenle, örneğin herkesin hatalı olarak söylediği QE ile, pozitif bir şok yaşandı ve talep cizgisi sağ kayarak 4%ye yükselirken enflasyon da 3% oldu, yani AD büyümesi 5’ten 7’ye çıktı.
Enflasyonu takip eden FED faiz arttıracak ve grafikteki gibi talep normale dönecek.
Yukarıdaki iki grafikte ise aksi bir durum var. Talepte bir düşüş yaşanıyor ve reel büyüme -3% “enflasyon” ise -2% oldu. Yani toplamda -5%. FED hemen faizleri düşürdü ve deflasyonu bertaraf ederken düşen faizler tüketimi arttırdı. Böylece yeniden denge noktasına geri döndük. Buraya kadar telep kaynaklı tüm sorunlarda FED’in faiz ve enflasyona yönelik adımları sorunu çözdü.
Şimdi negatif bir ARZ şokuna bakalım. Aşağıda Bernanke’nin bahsettiği örnek. Kısa vadeli şokla beraber enflasyon 3%ye yükseldi talepte ise 2’ye düşüş var. FED bu noktada sadece enflasyonu gözeterek müdahale ederse evet bir noktada enflasyonu 2%ye geri getirecek ama talep eğisi de etkileneceğinden büyüme sadece 2.5%’e gerileyecek. Yani sadece enflasyonu gözeterek atılan adım dengeyi bozdu. Hiç hareket etmeden 5%li (ama enf 2 reel talep 3 şekilnde değil enf 3 reel talep 2 şeklinde) durumu korusaydı petrol fiyatları normale döndüğünde işsizlik, talep ve fiyatlar da dengesine dönecekti.
Ve nihayet geldik bugünkü duruma. Pozitif bir arz şokuna yani petrolde sert ve büyük bir düşüşe. Üstelik fiyatlar da düşük kalacak. Yani enflasyon kalıcı olarak 1%’ye düşerken harcanabilir geliri artmış hisseden tüketici talebinin büyütüyor ve 4% yapıyor. FED’in enflasyon hedefinin çok altında olduğundan güverçinler müdahale ediyor ve faizler düşürülüyor. Ancak bunu yaptığınızda talep dengelenmiyor aksine artıyor ve denge 5%ten 7%ye doğru gidiyor. Bu aslında Greenspan’ın yaptığı hata, sürdürülemez bir tüketim yaratıyor ve sonu kriz. Yani arz kaynaklı enflasyon sorunlarında FED’in faizle müdahalesi telebin aksine çalışmıyor.
Dolayısı ile “deflasyon aşağı deflasyon yukarı” tartışmasında deflasyonun nereden geldiğine FED bakmak zorunda. Petrol 140 dolara gittiği dönemde bunun stagflasyon değil deflasyona neden olacağını da yukarıda anlattığım nedenlerle savunuyordum. Şu anda talepte bir sorun yok ve ABD’de talep daha da artacak. Deflasyon çok daha farklı bir yerden gelecek.
Neyse ki FED içinde bu durumun farkında olan bir kesim var. Aslında konu FED’in enflasyon hedefine bağlı kalmasından da kaynaklanıyor Nominal GDP hedeflemesi tarzı bir stratejiye geçiş şu ortamda daha uygun olurdu.
Bütün ornekler Tyler Cowen ve Alex Tabarrok’un kitabından alınmıştır.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev
