Komplo teorileri her zaman eğlencelidir. Zekice hazırlanmış bir komplo teorisi hem güzel hem de az bulunur. Ama en şaşırtıcı olan gerçeğin kendisidir. Petrol piyasasında gerilemenin hem Çin ve AB yavaşlaması hem de üretim rakamlarına bağlı olduğunu artık herkes biliyor. Üstelik sürpriz de olmaması gereken bir gelişme (Çin çok daha yavaşlayacak…). Ancak sonrasında olan bitenlerin kafa karıştırdığını görüyoruz. Aşağıda ABD Rusları sıkıştırmak için fiyatları düşürüyor teorisine bir alternatif paylaşacağım.
FT: For better or worse, the consensus view is that Saudi Arabia is trying to grab (or at least protect) market share by maintaining production and lowering its official selling prices to Asia – arguably the only growth market for oil.
Bloomberg: Oil Bulls Keep Faith Saudi Supply Cuts Will Revive Price.
S.Arabistan’ın fiyatlarda gerilemeye karşı üretim kısacağı ve OPEC’in de benzer yönde bir adım atacağı fikri ülkenin aksi yönde bir adım atması ile şoka uğradı. Peki ya içinde bulunduğumuz fiyatlar/durum özelde S. Arabistan genelde ise OPEC için tekel olarak kalmanın son fırsatı ise?
Dilin kolay anlaşılması için tablolarda gördüğünüz kelimeleri açarsam L48 Lower 48 crude oil anlamına gelir, Tight oil Shale oil teriminin bir başka kullanımı.
Bazı çalışmalardan tablolar paylaşıyorum. İsteyen olursa çalışmaların tamamını da paylaşabilirim.
ABD şirketleri kaya gazı-perol patlaması ile ciddi anlamda yatırım yapıyor:
Aşağıda çeşitli petrol tür ve kaynaklarının breakeven yani satış fiyatı-üretim maliyeti dengesinin karşılandığı seviyeleri görüyorsunuz:
Bunlar arasında Oil Sands, ki hatırlayanlar olacaktır Petrolün 140’lara gittiği zaman üretimi karlı ne bekleniyor eleştirileri vardı, en yüksek maliyete Tight Oil ise en düşük breakevena sahip olan.
Bakken’de ise, ki Bakken bir formasyon ve önemli bir petrol yatağı, maliyetler çok daha düşük. Başlık WTI için 80 dolar dese de 58 dolara kadar düşen bölgeler var:
Bu durumda 80 dolarlar civarında bazı üreticilerin daha altında ise tüm ABD’li üreticilerin sorun yaşamaya başlayacağını söyleyebiliriz. Şu anda bile yatırımcılara kalıcı görünmek için zarar etmesine rağmen zarar eden pek çok kuyu aktif. Performansı en marjinal olanların maliyeti 114 dolar civarında:
Brent oil üzerinden baktığımızda şu anda bile oyun dışı kalması muhtemel üreticiler olduğunu gösteriyor:
Bu rakamları standart petrol üretimi maliyeti ile karıştırmayın lütfen. Biraz eski olsa da bir fikir vermesi açısından enerji ajansının paylaştığı maliyetleri linkte görebilirsiniz. Bu ve tight oile farklı kalemler ve maliyet kalemleri de çok farklı. Ortadoğunun maliyetlerine dikkat, 20 doların altında.
Bazı çalışmalarda kalıcı olarak piyasaya gelen ek 1 mn varilin fiyatları 10% düşürebileceğini görüyorum. Şu anda ABD devriminden olan da bu. Petrol istihdamı ekine bakarsanız Teksas’ta sektörde çalışanların sayısını resesyon önceki zirveye oranla 50% arttığını göreceksiniz. Bu sektöre büyük yatırımlar yapıldı yanı büyük borçlar da söz konusu.
Sözün özü; siz bir Tekel olsanız ve çok ciddi bir rakibiniz bir anda ortaya çıkarak hem Tekelin ağasından daha fazla üretime gidebilecek duruma gelmek üzere olsa hem de tam yeterliliğe doğru yürüyor olsa (ve bunun siyasi dönüşümleri de olacak bu da çok önemli) elinize bir fırsat geçmişken rakibinizi yatırımlarını silmek için harekete geçer misiniz? Rockefeller/Standard Oil olsanız cevap evet olurdu OPEC’in bilmiyoruz. 27 Kasım toplantısında gerçeğin bu olup olmadığını OPEC’in alacağı kararla beraber anlayacağız.
Petrol fiyatları daha da düşebilir ve OPEC kılını bile kıpırdatmayabilir. Tabii S. Arabistan ve Rusya gibi büyük devlet fonları bulunmayan petrol üreticisi ülkeler için bunun sosyal sorunlar yaratabileceğini daha önceki yazımda paylaşmıştım.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev
