CPI sonrası yarın açıklanacak PCE biraz daha fazla dikkat çekecektir. CPI üzerinden gittiğimizde , piyasanın da beklediği gibi, oranın 1.4%’ten 1.6%’ye çıkması gerekiyor.Burada konu CPI’da görülen zıplamanın Yellen’in belirttiği gibi “noise” olup olmadığı. Bu sorunun cevabını Eylül ayına kadar gelecek olan verilerle almış olacağız.
Elbette aşağıda belirttiğim noktalardan Yellen’in habersiz olması falan söz konusu değil. Yellen’in yaklaşımının temelinde hala enflasyon-işsizlik arasındaki dengeyi işsizlik aleyhine görmesine bağlıyorum. Enflasyonda belli büyüklükte bir sınır aşımı durumunda bile hızlı hareket ederek durumu kontrol altına alabileceğini ancak erken hareket etmesi durumunda toparlanmaya ciddi bir darbe vurabileceğini düşünüyor.
FED akşamı paylaştığım tablolardan birinde Çekirdek Hizmetlerde fiyat artışının sadece Mayısa ait bir zıplama olmadığını önceki aylarda da var olduğunu paylaşmıştım. Konuya biraz daha detaylı girmek istiyorum. Detaylı ama sadece CPI özelinde tutacağım.
Daha önce çok defalar Çekirdek Enflasyonun hikayesini anlatmıştım. Politik kaygıların da yüksek olduğu bir ortamda dönemin FED başkanı A. Burns tarafından icat edilen bu kavram ABD’de halen geçerliyken ECB Manşete bakarak karar verir.Şu anda akademiye geçmiş olan MS emekli baş ekonomisti Stephen Roach o günleri şöyle anlatıyor:
He remembers the dangers of core inflation. When oil prices surged in 1973-74, Burns asked the Fed’s economists to strip out energy from the consumer-price index (CPI) to get a less distorted measure. When food prices then rose sharply, they stripped those out too—followed by used cars, children’s toys, jewellery, housing and so on, until around half the CPI basket was excluded because it was supposedly “distorted” by exogenous forces. As a result, the Fed failed to spot the breadth of emerging inflationary pressures throughout the economy.
Öncelikle aşağıda gördüğünüz üzere FED ani zıplamalardan kaygılanmamakta haklı. Son 16 yıl içinde CPI sadece 5 yıl civarında hedef 2% seviyesinin (PCE hedefi ama durum orada da aynı) 1% altında veya üstünde bulunuyor. Dolayısı ile Mayıs ayı yine bu rakamlardan birisi olabilir.
Aşağıda son 10 yılın verileri kullanılarak oluşturulmuş “tipik bir CPI” dağılımı var. Yani bazı kalemler normal dağılımda olduğu gibi göbekte topanarak daha dar bir aralıkta fiyat oynamaları yaşarken, bazı kalemler uçlarda kalarak veriyi “bozuyor”. Çekirdek kavramı, politik kaygılar bir yana, aslında buna yönelik..
Örneğin aşağıda Nisan 2014 özelinde baktığımızda Benzin kalemi en sağda gördüğünüz gibi büyük bir zıplama kaydediyor. Çıkarttığınızda fiyat hareketleri göbeğe daha yaklaşıyor.
Şimdi bildiğimiz bu iki kavramdan bir adım daha öteye gidelim. FED’in hesapladığı (en az) 2 CPI kavramı daha var. Median CPI ve 16% trimmed (kırpılmış?) CPI. Yine BLS rakamları kaynak alınıyor ancak kalemlerin ağırlıklarına göre etkisi değil ile değil medyan fiyatlar (49.5%) alınıyor. FED-C bu göstergenin orta ve uzun vadede PCE’den çok daha iyi bir gösterge olduğunu savunuyor.
16% trimmed ise sağ ve sol taraftaki 8%lik en yüksek/düşük fiyat hareketine sahip kalemleri hesaptan düşüyor ve daha “normal” bir CPI hesaplıyor. 5. ekte her iki yönteme göre CPI oranları var. Yıllık harekete baktığımızda pek de “noise” olmadığı Şubat ayından bu yana gerek Medyan gerekse Kırpığın yükseliş trendi içinde olduğu görülüyor. Elbette istediğiniz kalemleri düşerek bu trendi terse çevirmeniz mümkün. Ancak gerçek bu .
Son olarak bir de sanal değil gerçek hayattan yani “sokaktaki insanın cebinden” bir enflasyon göstergesi paylaşarak bitiriyorum. Daha önce de kullanmıştım MIT’nin Billion Price Project fiyat endeksi ve nsa CPI: http://bpp.mit.edu/usa/ .
Başa dönersek. Enflasyon kıpırdanmıyor veya noise görüşü doğru değil. Ancak işsizliğe rağmen harekete geçmeyi gerektirmiyor görüşü doğru. Yellen’in de bu düşünce ile beklediğine inanıyorum. Ancak bu piyasada hiç bir fiyatlama olmayacak anlamına gelmiyor.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev