TCMB Başkanı Erdem Başçı’nın 27 Ağustos’ta yaptığı toplantıdan sonra piyasada TCMB’nin gerektiğinde piyasalara sunabileceği sürpriz ürün ya da mekanizmanın neler olabileceğine yönelik sorular arttı. Brezilya Merkez Bankası’nın benzer tedbirlerini üzerine piyasada bu yöndeki sorular arttığı için olası TCMB aksiyonları üzerine beyin jimnastiği yapmakta fayda var:
1) Brezilya Merkez Bankası, piyasalara swap ve repo yöntemiyle dolar vererek, geçici döviz talebini karşılamaya çalışacak. Swap ve benzeri şekilde verdiği dolar; piyasada acil döviz talebini karşılayacak ama yükselen fiyatlardan dolar yükümlülüklerini kapatmak istemeyen oyunculara zaman kazandıracak. Depo (mevduat) yerine swap ile bu işlemi yapması piyasadan real çekmesine ve real likiditesinin azalmasına yol açacağı için para piyasasında faizleri bir miktar yukarı getirebilir. Ayrıca repo ile de döviz cinsi menkul kıymetleri (Eurobond vs.) fonlamakta zorluk çeken oyunculara likidite sunacak. Ayrıca vadeli işlem piyasasında da müdahale ediyor.
2) TCMB’nin benzer adımlar atmasını bekleyebiliriz, ancak bizde bunların yerine daha önce de yaptığı gibi döviz depolarla (mevduat) bankalara geçici döviz likiditesi sunabilir. Piyasa ile swap ya da döviz reposu daha önce yaptığı bir uygulama değil, bu ürünleri ya da hatta belki telaffuz ettiği kur seviyesi üzerinden opsiyonları kullanması teorik olarak mümkün, ancak pratikte biraz zor görünüyor.
3) Tahvil alımları; TCMB piyasaya daha önce likidite vermek amacıyla Hazine ihraçlarını geri alacağı tahvil alım ihaleleri düzenlemişti, ancak TL likiditesini daha fazla arttıracak bu adımı bu konjonktürde düşünmeyecektir, ancak TL likiditesini azaltacağı bir dolar müdahalesiyle beraber düşünülebilinir, piyasa tarafından ikinci el faizlere müdahale anlamını da getireceği için bunu çok düşük bir ihtimal olarak görüyoruz.
4) Rezerv Opsiyon Katsayısı; bu aslında bir nevi swap anlamına geliyor. Rezerv Opsiyon Katsayısı mekanizması ile TCMB bankalara munzam yükümlülükleri için TL yerine belli bir katsayıyla altın ya da döviz bloke etme hakkı tanıyor. Buradaki katsayıyla oynayarak bankaların altın ve döviz olarak tuttuğu miktarın bir kısmının serbest kalmasını sağlayabilir, bu adım yüksek ihtimal dahilinde olmakla beraber sürpriz bir müdahale aracı olmayacaktır.
5) Zorunlu karşılık oranlarında değişiklik; bu da sürpriz bir araç olmayacağı gibi Rezerv Opsiyon Katsayısı ile beraber kullanılabilir, tek başına böyle bir adım atılması ihtimalini düşük görüyoruz, ancak Rezerv Opsiyon Katsayısı ile de oynayarak buradan likidite sağlama imkanı yüksek olacaktır.
6) Jackson’s Hole Annual Meeting; aslında bu toplantı TCMB’nin bir para piyasası aracı olmamakla beraber Merkez Bankası bu toplantılarda FED’in tahvil alımlarında korkulduğu gibi bir tablo olmaması ve/veya ABD 10 yıllık faizlerinin gerilemesi yönünde bir izlenim edinmiş olabilir. Piyasaya karşı güvenli duruşu bu izleniminden kaynaklanıyor olabilir.
Başkan dünkü konuşmasında faiz artışı konusunda çok olumsuz konuştuğu için, bu yöndeki bir adım da bu saatten sonra gerçekten sürpriz olur; ancak kurun gerilemesi (ve enflasyonist etkilerinin azalması) ve piyasalardaki risk priminin azalması konusunda geleneksel bir adım olacaktır.
Yasin Demir
Müdür | Hazine ve SGMK