Bernanke’nin konuşmasından sonra yaşanan fiyat hareketini incelediğimizde konuşma öncesi durumun net bir hasara uğramadığını söyleyebiliriz. Euro tam 1.3080 desteğini test etti ve yukarı tepki verdi. Option pozisyonlarında bir bozulma yok, Altın 1270 desteğini test etti ve tepki verdi. Her ikisi de zayıf bir tepki vermiş olsa da bu seviyelerin üzerinde tutunmaları pozitif. Aud şu anda 20 günlük ortalamasında ama 90.40 kırılmadığı sürece yukarı tepkisini sürdürebilir. Elbette bunların hepsi şimdilik ara bir yükseliş olarak görünüyor.
Bernanke’nin konuşmasına dönersek: Burada Bernanke ne dedi? Ne demek istedi başlıkları altında konuşma incelenmiş. Bu tip yorumları aşağıda gördüğünüz Nasreddin* hoca fıkrasına benzetiyorum. FED enflasyonda görülen ve dönemsel olmayan gerileme ve momentum kaybeden büyümeye rağmen neden son toplantısında QE’nin biteceğine dair net bir sinyal vermek istemiş olabilir?
Her FOMC açıklamasında ve sonrasında konuşmalardan FED’in QE’nin cost/benefit olarak tanımladığı artıları ve eksileri tartarak devam etme kararı aldığını biliyoruz. Örneğin 19 Haziran açıklamasında: ” In determining the size, pace, and composition of its asset purchases, the Committee will continue to take appropriate account of the likely efficacy and costs of such purchases as well as the extent of progress toward its economic objectives. ” demişti.
QE’nin nasıl çalıştığı ve ne tür etkileri olduğu konusu çok konuşulduğundan girmiyorum. Ama fayda ve zararları konusunda bir kaç örnek iyi olabilir. 3. grafikte bankaların kredi büyüklüğü var.
Gördüğünüz üzere sene başından bu yana önemli bir büyüme söz konusu değil. Benzer bir şekilde excess rezervler-FED’in alımları gibi detaylara baktığınızda da QE3’ün sisteme tam olarak girmediğini görebilirsiniz. Yani FED mutlaka QE3’ün getirisini sorguluyor olmalı.Kredilerin gerilediği, paranın rezervlerde takıldığı bir ortamda QE3 hangi mekanizma üzerinden istihdam ve ekonomik büyüme yaratıyor? Bu FED’in kredibilitesi açısından da önemli.
Aşağıdaki tablolar aşağıda gördüğünüz 20 Haziran mailinde bahsettiğim FED’in faiz artışından nasıl etkilenebileceği konusuna ait.
Şimdi biraz daha kısa vadeye giderek duruma bakalım.
Burada FED’in bilançosunu ve ortalara doğru vade yapısını görebilirsiniz (durasyonu bilmiyoruz). Faizler 2012 temmuzda dip yaptı FED QE3’ü Eylülde açıkladı. Bu durumda faizlerin yukarı hareketinin başladığı Mayıs ayını baz alırsak 1.62%den şu andaki seviye 2.48%e bir yükselişten bahsediyoruz. Burada görüleceği üzere FED’in 1.8 bn dolara yakın UST ve 1.1 tr dolara yakın MBS’i var. Bu durumda tamamen fiktif olarak yapılan bir hesapta ortalama durasyonlar 3-7-15 yıl olarak alınarak getirilerdeki değişimler hesaplandığında FED sadece UST portföyünde 120 bn dolar yitirmiş oluyor. Zarar demesek de kardan zararı olduğu kesin.
Eski FED üyesi Mishkin’in de içinde bulunduğu bir ekibin daha uzun vadeli hesapladığı zararlar ise bunun bir kaç katı üstünde. Kısacası QE artık bir maliyet oluşturmaya başlamış durumda (Vadeye kadar tutabilir argümanı var ancak neden bunun zayıf bir ihtimal olduğunu daha önce detaylı geçmiştim).
Diğer bir sorun getirilerin/faizlerin uzun süre düşük tutulması nedeni ile tarihi ortalamaların çok altında kalan tasarruf oranları, yani tasarrufcuların cezalandırılması ve spekülasyona bir nevi izin verilmesi (dün yaşanan main street Wall Street tartışması). QE bittiğinde hisse senedi piyasası ne olur tartışmaları bile QE’nin moral hazard yarattığı görüşünü destekliyor.Dahası FED doğrudan sorumluluğu almasa da EM’lerde Avrupaya tüm piyasalara flowu da etkiliyor. Son olarak QE enflasyon kafasını kaldırdığında ateşe dökülecek benzin rolü oynayabilir ancak elbette bu noktanın henüz uzağındayız.
Sonuç olarak FED’in QE3’e başladığı tarihteki ekonomik verilerin seviyesi ile bugün karşılaştırıldığında QE’nin bitirilmesi için bir neden yok. Ancak QE işe yarıyor mu veya tahammül edilebilir mi sorusuna sanırım FOMC üyeleri giderek artan sayıda “hayır” cevabını veriyor. Dün Bernanke QE ve forward guidance enstrumanlarının faizlere ek olarak kullanılan 2 silah olduğunu söyledi. Şu an için QE’yi hemen bitirecek bir ortam olmasa da ekonominin yükünü çekecek olan asıl enstruman düşük faizler ve vadesi olacak gibi görünüyor.
Bizim dikkatli olmamız gereken nokta QE hemen bitmeyebilir havası pompalanırken ani bir hareketle QE’nin 20-25 bn dolar civarında azaltılması olacak. Bu nedenle orta vadede daha kuvvetli bir dolar, daha yüksek UST getirileri ve endeksler bekliyorum.
*Bir keşiş Dünya’nın en akıllı adamını bulmak için diyar diyar geziyormuş sıra Nasreddin Hoca’nın köyüne gelmiş.
Köylülere sormuş: -Sizin köyün en akıllı adamı kim?
Köylüler de: -Nasreddin Hoca
demiş. Bunun keşiş köy meydanında hoca ile görüşmeye başlamış ve eline bir çomak almış, yere bir daire çizmiş.Nasreddin Hoca’da çomakla daireyi ikiye bölmüş, keşiş bir doğru daha çizerek daireyi dörde bölmüş. Hocada dörde bölünmüş dairenin üç dilimine çarpı işareti koymuş.
Keşiş elleriyle aşağıdan yukarıya doğru hareket yapmış. Hocada yukarıdan aşağıya doğru yapmış ve keşiş büyük bir hayranlıkla hocayı tebrik etmiş. Olup bitenden bir şey anlamayan halk keşişe ne olduğunu sormuş, keşiş de: -bu adam gerçektende dünyanın en akıllı adamı. Yere dünya çizdim.O ortadan ekvator geçer dedi. Ben dünyayı dörde böldüm o da dörtte üçü sudur dedi. Ben yerden buharlaşma sonucunda ne olur dedim o da yağmur yağar dedi.
Bu sefer hocaya neler olduğunu sorarlar, hocada:
-Bu adam oburun biri, yere bir tepsi baklava çizdi. Ben yarısı benim dedim. Daha sonra tepsiyi dörde böldü.O zaman dörtte üçü benim dedim. O da tepsi altından ateşi hafif hafif almalı dedi.Ben de üstüne fındık, fıstık ekerlerse daha iyi olur dedim.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar