17. yüzyılın başlarındaki Otuz Yıl Savaşı nedeniyle Avrupa’da madeni paraların ayarının bozulup değerinin düşürüldüğü bir dönemde, kökleri Osmanlı’ya dayanan zamanın lüks öğelerinden biriydi laleler. Lale soğanlarının üretiminde yaşanan bitkisel salgın ve gelişim süresinin uzun olması, lalelerin nadir olma niteliğini öne çıkartırken 1630’larda Hollanda’da vadeli kontrat piyasasının oluşmasına neden olmuştur. Haliyle spekülatörlerin bugün olduğu gibi o dönemde de olması, finans piyasalarının çalkalandığı bir dönemde yatırımcıların önünde yeni alternatif olarak öne çıkıp “Tulip Mania” hadisesi tarihe bir ders olarak yazılmıştır.
Son dönemde birçok medya organında, “Bitcoin” adı altında elektronik bir para birimi hakkında yazılar okumaktayız. Bitcoin’in altyapısı Matrix filmindeki kodların süzüldüğü siyah-yeşil ekranlara bakıp telefon ucundaki sanal Dünya’da olan biteni görmeye benziyor. O nedenle hem size hem de kendime işkence yapmamak için yazılım dünyasında yeni bir kariyer peşinde olmadığımı peşinen söylemek isterim.
Kısaca yapının öne çıkan noktalarına bakmak gerekirse, herhangi bir regülasyon ya da devletin kontrolünde olmayan Bitcoin, 2009 yılında bir bilgisayar yazılımcısının oluşturduğu bir internet emtiası olarak öne çıkıyor. Tedavüle çıkan Bitcoin’ler, madenlerde Altın arayan işçiler gibi kendi bilgisayarlarına yükledikleri program üzerinden veri madenciliği yapan bilgisayar yazılımcılarının bulguları üzerinden otomatik oluşmaktadır. Ancak, sistemdeki Bitcoin sayısı, Merkez Bankaları’nın likidite sağlamak için başvurdukları baskı makinalarından çıkabilecek sınırsız banknot gibi uçsuz bucaksız değil. Programlama sayesinde Bitcoin ağı üzerindeki toplam Bitcoin sayısı 2140 senesinde maksimum 21 milyon olacak şekilde ayarlanmıştır. Özellikle internet üzerinden yapılan alışverişlerde ödeme yapan kişiye yönelik anonimlik sağlayan Bitcoin, en yaygın olarak Japonya’da Bitcoin borsası adı altında Mt.Gox’da işlem görmektedir.
Peki Bitcoin, sağladığı gizlilik sayesinde, internet üzerinden illegal malların alım satımına yönelik kullanılan finansal bir buluş mudur? İnternet üzerinde bitcoin ile alışverişe olanak sağlayan siteler göz önüne alındığında açıkçası güvenilmesi güç bir temele sahip. Ayrıca, Mt.Gox’taki işlemlere bakacak olursak 1630’lardaki Lale Soğanı çılgınlığına benzer bir trendi görmek mümkün.
Ancak, fikir olarak gerçekten orijinal bir atılım diyebiliriz. Zamanında Paypal nasıl internet üzerinden para transferini kullanıcıların birbirlerine para göndermelerini kolaylaştırıp başarıya ulaştıysa, Bitcoin örneği de üzerine dikkatle çalışıldığı takdirde hayatımızı değiştirebilir. Bu nedenden ki girişim sermayesi şirketleri Bitcoin örneği şirketlere yatırım yapmakta (Opencoin örneğinde olduğu gibi) olup, Sosyal Ağ filminde tanıştığımız Winklevoss ikizleri gibi yatırımcılar da anonim yapısına rağmen açık açık sahip oldukları Bitcoin tutarlarını açıklamaktadır. Haliyle bilgisayar ortamında olması ve regülasyonun kontrolünde olmaması nedeniyle hackerlara yeni bir iş kolu çıkmış gözüküyor.
Merkez Bankaları’nın likidite musluklarını sonuna dek açtığı, güvenli liman sayılan Altın’ın gün içerisinde 100 dolar gerilediği bir ortamda haliyle bu tür enstrümanlar son dönemdeki fiyatlardan görülebileceği gibi ilgi çekecektir. Ancak, altyapısı net olmayan ve yastık altı kültürünü bilgisayar ortamına taşıyan elektronik bir para birimine güvenir misiniz derseniz cevabım hayır olacaktır. Ama blog yazımı Matrix’ten bir cümle ile bitirip açık kapı da bırakmak isterim;
“A world without rules and controls, without borders or boundaries; a world where anything is possible. Where we go from there is a choice I leave to you.”
Cüneyt Akdemir
Müdür Yardımcısı | Uluslararası Piyasalar