Küresel satış dalgası sertleşiyor. Avrupa’nın ikinci dalgaya karşı sokağa çıkma yasaklarına başvurması ve ek ABD mali paketinin seçimler sonrasında da çıkarılmaması ihtimali büyümede çift dip senaryolarını gündeme getirerek küresel risk iştahını bozdu. Eylül başında gördüğü tepe noktasına göre S&P 500 yüzde 9, MSCİ Dünya yüzde 7 aşağıda işlem görüyor.
Küresel büyümenin “V” veya “U” şeklinde değil “K” şeklinde olduğunu daha önce konuştuk. İkinci dalga “K”nın alçalan bacaklarından biri olan Avrupa’da işleri daha da zorlaştırıyor. Salgına karşı Fransa, İngiltere, Almanya, İspanya, İtalya ve İsviçre’de alınan sosyal mesafeyi artıran ve evde kalmaya teşvik eden önlemler Avrupa’nın büyümesinde çift dip ihtimalini artırarak risk iştahını bozuyor.
“K”nın yükselen bacaklarından biri olan ABD ekonomisinde Ek Mali Paketin çıkarılamaması risk iştahını bozan diğer bir gelişme. Seçimlerin Mavi Dalga ile sonuçlanmasını bekleyen piyasalar Cumhuriyetçiler ve Demokratların Ek Mali Paket konusunda anlaşamamasını yakın zamana kadar umursamadı.
Ancak seçimlere kısa bir süre kala Senato ve Temsilciler Meclisinin Cumhuriyetçiler ve Demokratlar tarafından paylaşıldığı bir Biden galibiyeti ihtimalinin artması işleri değiştirdi. Ne değişti de algı değişti? Biden ile Trump arasındaki fark mı kapanıyor?
Pek sayılmaz… ABD seçimlerine birkaç gün kala Biden 7 puan farkla halen iyi bir performans sergiliyor. Aradaki fark 9 puana göre bakıldığında biraz geriledi. Ancak halen çok yüksek. Piyasaları ters köşeye yatıran 2016 seçimlerinde Clinton ile Trump arasındaki fark bugünün yarısı düzeyindeydi.
Öyleyse sorun nedir? Demokratların Senatoyu ele geçirme ihtimali hafif geriledi. Yanar-döner dediğimiz bazı eyaletlerde Demokratların Cumhuriyetçilere karşı üstünlüğü 2-3 puan ile istatistiki hata düzeyinde kaldı. Genelde posta ile gelen Demokrat oylarının geç kaldığı gerekçesiyle geçerli sayılmaması durumunda bölünmüş bir Senato ve Temsilciler Meclisi ile karşı karşıya kalabiliriz.
Biden’ın başkan olduğu ama Cumhuriyetçilerin Senatoyu ele geçiremediği bir senaryo Dünyanın sonu mu? Elbette, hayır! Ama genişleyici Ek Mali Paketin seçimlerden sonra da çıkartılamayacağı veya küçülerek çıkartılacağı olarak görüldüğü için negatif fiyatlanır.
Tüm bu gelişmeler Türkiye’yi iki kanaldan vurabilir. Avrupa büyümesinde çift dip ile karşılaşılan bir senaryo ihracatının yarısını Avrupa’ya yapan Türkiye için kötü haber olur. Demokratların seçimi kazanması Mavi Dalga ile de olsa, Açık Mavi Dalga ile de olsa Türkiye için yaptırım riskini artıran bir gelişme olur.
Küresel risk iştahı güçlüyken uygulanan yanlış politikalar ve jeopolitik riskler nedeniyle dünyadaki yükselişe katılmayan Türkiye varlıkları hava sertleşince dünyadan daha çok değer kaybediyor. MSCI Türkiye Ekim ayında yüzde 13, Temmuz tepe noktasına göre yüzde 25 değer kaybıyla en kırılgan gelişmekte olan borsalar arasında yer alıyor.
Enseyi karartmayın. Kontrolden çıkan geri döndürülemeyecek bir süreç ile karşı karşıya değiliz. Dışsal şok ile karşılaşan diğer ülkeler ne yapıyorsa biz de onu yapacağız. Faizleri artırıp paramızı yeniden cazip hale getirmeye çalışacağız. Ama süreci iyi yönetemediğimiz için ekonomi “daha yüksek bir kur, enflasyon ve faiz” ve muhtemelen daha düşük bir “büyüme patikasında” dengelenecek.
Serhat Gürleyen
Direktör | Araştırma