Dönem dönem bizde de tartışılan ve yeniden gündeme gelen yüksek faiz enflasyon yaratır (veya düşük faiz deflasyonisttir) görüşünün temelinde ne var? Yani ekonomik olarak bu yaklaşımın altı nasıl doldurulabilir? Bu soru bana sık sık sorulduğu için çok kısa bir yazı ile cevaplamak istedim.
Şu linkte okuyabileceğiniz gibi bu konuyu gündeme getiren FED başkanlarından Kocherlakota oldu “To sum up, over the long run, a low fed funds rate must lead to consistent—but low—levels of deflation/toparlarsak, uzun vadede, düşük FED faizleri kalıcı düşük deflasyon oranlarına neden olabilir.”
Kocherlakota bu cümleyi kurduktan yaklaşık 60 saniye sonra pişman oldu ancak iş işten geçmişti. Kendisini DeLong ve Krugman dahil önde gelen ekonomistler bonfile kıvamına gelene kadar dövünce çark etmeye başladı. Ancak daha sonra Chicago Universitesinden J. Cochrane’de Kocherlakota tarafından topa girince yani bir nevi “yiyorsa denginizle uğraşın” noktasına gelince durum değişti.
Kısaca özetlersem: Fisher denklemi nominal faiz oranları= reel oranlar + enflasyon (beklentileri) der (R=r+i).
Varsayım şu; reel faizlerin uzun vadede bir denge noktası vardır. (Kocherlakota ABD üzerinden verdiği için oradan gidiyorum) FED ne yaparsa yapsın bu noktayı değiştiremez. Bu nedenle eğer FED “R“‘yi 0 olarak tutarsa ve reel getiri “r” 1% ise o zaman bu denklemin tutmasının tek yolu enflasyonun “i” -1.0% olmasıdır.Tersi olarak bakarsak FED faizi 3% yaparsa ve reel getiri 1’se enflasyon 2%’ye yükselmelidir. Tabii Krugman oldukça ağır bir yazı ile karşılık verdi.
Kocherlakota’nın açıklaması 2010 tarihinde gerçekleşmişti. Cochrane ise henüz bu Mart ayında konu ile ilgili ufak bir modelleme yaptı. Ve bombayı bıraktı: “Once you do, you see pretty much my story. Higher interest rates lead to higher inflation.” “Yüksek faiz oranları yüksek enflasyona neden olur.”
Bu tez ekonomi dünyasının ana tezi değildir, aksi daha baskın bir görüştü. Ancak var olan bir tartışmanın akademik yönünü paylaşmak istedim.
Bu arada Cochrane şu uyarıyı da eklemişti: I don’t “believe” it yet (I hate that word — there are models and evidence, not “beliefs” — but this is the web, and it’s easy for the fire-breathing bloggers of the left to jump on this sort of playfulness and write “my God, that moron Cochrane ‘believes’ monetary policy signs are wrong” — so one has to clarify this sort of thing.) We need to explore the question in a much wider variety of models. Bu görüşe henüz inanmıyorum. Aslında bu inanmak veya inanmamakla ilgili değil modeller ve kanıtlarla ilgili. Ama internette ergen bloggerların “şu Cochrane para politikasını bilmiyor” demelerinin önüne geçmek için bu notu düşmeliyim.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev