Okuduğunuz başlık baskı hatası değil. 2003 yılı ocak ayında enflasyonun yüzde 30’a gerilemesi sonrası bir gazete tarafından manşet yapılmış. 19 sene sonra 2022 Ocak ayında maalesef başladığımız yere geri dönüyoruz. Enflasyon yüzde 30 ile son 19 yılın en yüksek seviyesinde..
Geçmişi hatırlatmamızın iki nedeni var. Türkiye kur şokları ve yüksek enflasyonla yaşamaya alışık bir ülke. Sabıkalı bir sicilimiz var. Kur şoku yaşanan 1994 yılında yıllık enflasyon yüzde 125’e yükseliyor. Ekonomik kriz yaşanan 2001 yılında yıllık enflasyon yüzde 69 oluyor.
Buna karşın doğru politikaları uyguladığımızda başarı sağlıyoruz. 2002 – 2009 döneminde yüksek enflasyona karşı ortodoks programlarla başarı sağlanıyor. Uygulanan sıkı para ve maliye politikası ile yapısal tedbirler 2009 Aralığında enflasyonun yüzde 6,5’e gerilemesini sağlıyor.
2010 yılında kademeli olarak heterodoks politikalara geçiyoruz. Uygulanan genişleyici politikalarla enflasyon önce yüzde 10’un, sonra yüzde 20’nin, sonra yüzde 30’un üzerine (tahminen) yükseliyor.
2022 yılında durum değişir mi? Çok zor. Aşırı genişleyici bir para politikası uyguluyoruz. Enflasyon ile politika faizi arasında 1600 baz puanlık bir bir makas var. 2022 yılı “Para ve Kur Politikası” metninde para politikasının sıkılaşacağına dair hiç bir ifade yok.
Ekonomi yönetimi cari açığın azalmasıyla kurun düşeceğine ve enflasyonun gerileyeceğine inanıyor. Dengelenme sürecinde tasarruf sahibini kura ve enflasyona karşı koruyacak, vergisel olarak avantajlı ürünlerle finansal istikrar desteklenecek.
Başarılı olur mu? Kolay değil. Kur-enflasyon-ücret sarmalına girdik. Enflasyon beklentileri ve fiyatlama alışkanlıkları bozuldu. Şok bir sıkılaşma yapmadan, mevduat ve kredi faizlerinde bir kaç puan artışla bu sarmalı kırmak zor.
Yeni yıla kamu tarafından yönlendirilen elektrik, doğalgaz, köprü geçiş gibi mal ve hizmet fiyatlarında yüzde 25 ile yüzde 50 arasında değişen zamlarla başladık. Kurun düşüşü nedeniyle rafineri fiyatlarındaki gerileme pompa fiyatlarına yansıtılmadı. Kamunun kendisi zam yaparken özel sektörün fiyatları düşürmesi çok zor.
Enflasyonun düşmesi için kurda sert ve kalıcı bir gerileme yaşanması gerekiyor. Önceki hafta sert bir düşüş yaşandı. Ancak geçen hafta bu düşüşün üçte biri geri verildi. Merkez Bankası ve BDDK verileri kurdaki gerilemenin tasarruf sahibinin yabancı para mevduatını azaltmasından çok kamu müdahalesiyle olduğunu gösteriyor.
Ocak ayı gerek Noel tatili sonrası dönen yabancı yatırımcının tavrı, gerekse yurtiçi portföy tercihleri ve özel sektörün fiyatlama alışkanlıklarındaki değişime yönelik verilerle yeni programın başarıya ulaşma şansı konusunda ipuçları verecek. Umarız yeni program başarılı olur. Son 20 yılın en yüksek enflasyonu diye başlıklar okumak istemiyoruz.
Serhat Gürleyen
Direktör | Araştırma