OCTOBER: This is one of the peculiarly dangerous months to speculate in stocks in. The other are July, January, September, April, November, May, March, June, December, August, and February.
Ekim: Hisse piyasalarında işlem yapmak için özellikle tehlikeli bir aydı. Diğerleri Temmuz, Ocak, Eylül, Nisan,Kasım, Mayıs, Mart, Haziran, Aralık , Ağustos ve Şubattır.
Mark Twain
1907-29 ve 87 krizleri nedeni ile Ekim ayı genelde çöküş veya ayı piyasalarına girişin beklendiği aydır. Son dönemde her ay bir döngü başlamasını bekleyenler de çoğalınca ortalık iyice şenlendi. Ancak döngü değdiğiniz pek çok şeyin altında doğa veya ekonomik olarak tarım bulunur. Ekim krizlerinin de temelinde 1800ler ve 1900lerin başına kadar bir tarım ekonomisi olan ABD’de sonbaharda çiftçilerin işgücü, gübre, tohum yenileme vs gibi ihtiyaclarının artması neticesinde nakit yani likidite talebinin artması bulunur. Daha önce de bahsetmiştim secimlerin Kasım ayında yapılmasının nedeni de, FED’in sadece DC’de değil diğer bölgelerde de “şubelerinin” bulunmasının ve hatta eskiden her bölge FED’inin kendi faizini belirleme yetkisine sahip olmasının nedeni de budur. Kuruluşunda hangi bölgede FED olacak neden bir bölgede 2 şehirde birden var sorularının cevapları burada yatar. Şayet finansal sistem bu nakit/likidite baskısını absorbe edebilecek durumda ise Ekim ayından sonra rally başlar ve Mayısa kadar sürer. Değilse çöküş yaşanır. Likidite krizi bugün nerede çıkabilir ve kim risk altında?
Yaşı nedeni ile meditasyon seanslarını bahçede değil odasında yapmayı tercih eden baş rahip seans sırasında yanından geçen ve tabaklara sürtünen kedinin gürültüsü ile dikkati dağıldığı için meditasyon sırasında kedinin ayaklarının bağlanması talimatını verir. Ve o günden sonra önce ayaklar bağlanır sonra huzur içinde meditasyonunu yapar. Gün gelir başrahip de kedi de ölür. Ancak sonraki tüm nesillerde meditasyon açık havada meydanda bile yapılsa önce tapınaktaki tüm kedilerin ayakları bağlanır, çünkü kurucu rahip böyle yapmıştır.
Evet döngülerden bahsediyordum. Zaman içinde ekonominin yapısı Tarımdan Sanayiye kayınca da yeniden bir ayarlama yaşanır ve olaylar yine kendisini tekrar eder. Geniş bir tarih arşiviniz varsa yüksek “ihtimalleri” hesaplayabilirsiniz.. Ayı piyasasına girdiğimizi düşünmüyorum. Çok daha büyük bir yükseliş yaşanacak.
Bugün Mao Zedong’un Çin Halk Cumhuriyetini ilan ettiği gün. Bu nedenle de Çin piyasaları bir hafta boyunca kapalı olacak. SSCB’nin ekonomik reformları takiben sosyal/siyasi olarak dağılmasının 68’inci yılda başladığını göz önüne alırsak Çin de 66. yıla soru işaretleri ve tedirginlikle giriyor olabilir.
Dün, yukarıda gördüğünüz Çin lider kadrosunun backgroundları üzerinden uluslararası ekonomik gelişmelere ne kadar hakim olabilecekleri tartışmaları vardı. Reagan’ın ABD başkanı olduğunu düşünürsek Çin de de liderlerden kaynaklanan bir sorun olacağını sanmıyorum. Ama önceki lider kadrolarının yaptıkları şimdiki kadro ne yaparsa yapsın işleri çok zorlaştıracak. Aşağıda karar ve sorumluluk mekanizmasını görüyorsunuz.
Çin’in sorunu aşırı kredi büyümesi. Bu hisselerde kullanılan kaldıraç gibi iyi zamanlarda ekonomik büyümeyi hızlandırırken şüphe duyulmaya başladığında büyümeyi olması gerekenden aşağıya çeken bir unsur haline geliyor. Şayet bir anda kredi musluklarının kesilmesi söz konusu olacaksa bu Asya krizinde de olduğu gibi kendisini bir finansal kriz olarak gösteriyor. Ancak finansal bir kriz şart değil. Uzun yıllar sürecek bir yavaşlama döneminden geçmemiz de son derece mümkün.
Her zaman bahsedilen Çin rezervlerinin bilançonun sadece bir tarafı olduğu ve karşı tarafına bakmadan nasıl kullanılacağına dair bir tespitte bulunmanın zor olduğunu detaylı olarak daha önce de açıklamıştım. Aktif-pasif uyumsuzluğu aşırı kaldıraçla birleştiğinde ekonomik koşulları etkileyecek bir dizi gelişmeyi tetikleyebiliyor. Çin örneğinde yavaşlamanın yükünü kimin çekeceği gibi. Örneğin hep bahsedilen SOE/KIT reformu. Kağıt üzerinde KIT’lere stratejik ortaklar alınarak Kamunun payı düşürülüyor ve hatta bazı örneklerde 45%’e kadar geriletilmiş durumda.
Yukarıda gördüğünüz Jiangxi Salt da bu kurumlardan bir tanesi (Gavekal’dan paylaşıyorum). HK’da yapılan roadshow neticesinde 4 yatırımcı şirketin 47%sini kontrol ediyor. Ancak bu satınalmadan ziyade sermaye enjeksiyonu şeklinde gerçekleşti. Cümlenin içinde birinci sorunu gördünüz bile, varlık satışı olmadığından Jiangxi yerel hükümetinin eline cash de geçmedi…Yani yerel hükümetin borcu azalmış olmadı. Satış defter değerinden gerçekleştirildi. Ki bu kanunun izin verdiği en düşük fiyat. Bir monopol bu fiyattan gidiyorsa daha zayıf bir KIT’in gerçek alıcı bulması zor. Bu da sorun 2.
Üçüncü sorun ise en çarpıcı olanı. Yukarıda bahsettiğim ve görselini paylaştığım tüm şirketlerin ana sahipleri Kamu! Yani hükümet daha liberal bir ekonomiye geçmeye çalışırken kamu varlıklarını elinde tutmaya devam etmek de istiyor. Çünkü bu istihdam başta olmak üzere pek çok şeyin kontrolü de demek. (Bu arada Kit derken on binlerce yüz binlerce)
Tekrar başa dönersek her şey iyi giderken sorun yok ama para girişinin/kredinin azaldığı ortamda kamu ana düzenleyici olacaksa kim dengelenmenin maliyetini, işsizliğini, deflasyonunu vs yüklenecek? Tekrar altını ciziyorum bir finansal krizden bahsetmiyoruz ve hatta bir finansal kriz işlerin düzelmesini hızlandırabilirdi bile…
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar Hisse Senetleri ve Türev
