Uzun – Kısa stratejileri son senelerde bir hayli popüler olan bir konu. Uzun-kısa stratejileri piyasanın genel (sistematik) riskinden korunma sağlar. Düello varantlarında yatırımcılar mutlak getiriye değil, göreceli getiriye yatırım yapar.
Düello varantlar literatürde “outperformance options” olarak adlandırılan opsiyonların varant versiyonlarıdır. Bu varant yapısında yatırımcı için bir payın diğer paya göre sağladığı göreceli performans önem arz etmektedir. Burada performans ile kastedilen fiyatın yüzdesel olarak daha fazla artması veya daha az düşmesidir.
Yatırımcılar düello varantlar ile kısa-uzun stratejilerini (pair trade) gerçekleştirme imkanına sahip olur. Kısa pozisyon açmak için gerekli olan açığa satış işlemi yapılmadan, bir pay senedinin diğer pay senedine göre sağladığı ek getiri yatırımcılara ödenir. Böylece yatırımcılar açığa satış maliyetinden ve külfetinden kurtulur.
Düello Varantlarının Dayanak Varlıklarına Dayanak Pay Paritesi denir. Dayanak pay paritesi bir pay senedinin fiyatının bir başka pay senedinin fiyatına bölünmesi ile bulunacak orandır. Örnek olarak aşağıdaki iki hisse senedini ele alalım.
Düello Varantı
ABC pay senedinin fiyatı 6,40 TL olsun. XYZ pay senedinin fiyatı ise 6,09 TL. Bu durumda ABC/XYZ dayanak pay paritesi 1.05 (6.40/6.09=1.05) olacaktır.
Eğer yukarıdaki pay senedinin (ABC) fiyatı aşağıdakinden (XYZ) daha fazla artar ise dayanak pay paritesi değeri artacaktır. Eğer aşağıdaki pay senedinin (XYZ) fiyatı yukarıdakinden (ABC) daha fazla artar ise parite küçülecektir.
Ancak dayanak pay paritesinin değişmesi sadece pay senetlerinin fiyatının artması ile sınırlı değildir, fiyatlar düşerken de değişiklik gerçekleşir. Sonuçta yukarıdaki pay senedinin (ABC) fiyatı aşağıdakinden (XYZ) daha fazla düşer ise dayanak pay paritesi değeri küçülecektir. Eğer aşağıdaki pay senedinin (XYZ) fiyatı yukarıdakinden (ABC) daha fazla düşer ise parite büyüyecektir. Düello varantlarda dayanak pay paritesi iki pay senedi de aynı yüzdesel yükseliş veya düşüş gösterir ise değişmez. Önemli olan göreceli performanstır.
Düello varantlarda uzlaşı vade sonunda Dayanak Pay Paritesi ile kullanım fiyatının arasındaki farkın dönüşüm oranı ile çarpılması ile bulunur. Eğer Dayanak Pay Paritesi kullanım fiyatının, alım varantlarında altındaysa veya satım varantlarında üstündeyse, varantlar değersiz olarak itfa olur.
Düello varantlarında alım varantı alan yatırımcı yukarıdaki pay senedinde (ABC) uzun, aşağıdaki pay senedinde (XYZ) kısa pozisyon alır. Satım varantı alan yatırımcı ise aşağıdaki pay senedinde (XYZ) uzun, yukarıdaki pay senedinde (ABC) kısa pozisyon alır. Yatırımcı eğer yukarıdaki pay senedinin daha iyi performans göstereceğini düşünüyorsa alım varantı almalıdır. Eğer yatırımcı aşağıdaki pay senedinin daha iyi performans göstereceğini düşünüyorsa satım varantı almalıdır.
Diğer varantlardan farklı olarak düello varantlarında pay senetlerinin arasındaki korelasyon da fiyatlamada kullanılmaktadır. Düello varantı, özünde bir opsiyon olduğu için bir vadesi ve primi vardır. Dayanak pay paritesindeki değişiklikler bir kaldıraç ile düello varantının fiyatına yansımaktadır ve vade sonunda karda ya da sıfır değerle itfa olur. Yatırımcılar alacakları düello varantları seçerken, diğer varantlar gibi, vade, kaldıraç ve duyarlılık değerlerinin de uygun olduğundan emin olmalılar.
İş Yatırım’ın ihraç etmiş olduğu düello varantlar hakkında daha detaylı bilgiyi www.isvarant.com adresinde bulabilirsiniz. Örnek olarak gene aynı internet sitesinde yer alan “11 Soruda Düello Varantları” aşağıda sunulmuştur:
11 Soruda Düello Varantları
1. Düello Varantı Nedir?
Düello varantları literatürde “outperformance ” olarak adlandırılmaktadır. Bu varant yapısında yatırımcıya bir payın diğer paya göre sağladığı göreceli performans ödenmektedir. Örneklerini aşağıda görebilirsiniz.
2. Düello Varantları’nın Avantajları nelerdir?
Yatırımcılar kısa-uzun yatırım (pair trade) yapma imkanına sahip olur. Kısa pozisyon açmak için gerekli olan açığa satış işlemi yapılmadan bir pay senedinin diğer pay senedine göre sağladığı ek getiri yatırımcılara ödenir. Bu nedenle yatırımcıları açığa satış maliyetinden kurtarır.
3. Düello Varantları’nın Dayanak Varlıkları Nelerdir?
Düello Varantları’nın Dayanak Varlıklarına Dayanak Pay Paritesi denir.
Dayanak Pay Paritesi: BIST 30 Endeksinde yer alan paylardan varanta konu iki tanesinin fiyatlarının birbirine oranıdır. Vade sonunda Dayanak Pay Paritesi virgülden sonra dört haneye yuvarlanacak şekil de hesaplanır.
Örnek: GARAN / AKBNK düello varantının Dayanak Pay Paritesi
GARAN / AKBNK = 8,74 TL / 8,21 TL = 1,0646
Piyasada aktif 5 adet düello çifti bulunmaktadır.
- GARAN / AKBNK
- PGSUS / THYAO
- ISCTR / GARAN
- HALKB / VAKBN
- KCHOL / SAHOL
4. Düello Varantları’nın Vade Sonu Dayanak Uzlaşı Fiyatı Nasıl Hesaplanır?
Düello varantları’nın vade sonunda dikkate alınacak Dayanak Varlık Uzlaşı Değeri, vade tarihinde ilgili pay senetlerinin Borsa İstanbul A.Ş”de ikinci seans sonu kapanış fiyatları kullanılarak bulunan vade sonu Dayanak Paritesi”dir.
5. Düello Varantları’nın Fiyatını Neler Etkiler?
Örnek 1:
ABB Pay Senedi’nin fiyatının 6,40 TL, XYZ Pay senedinin fiyatının ise 6,09 TL olduğunu varsayalım.
Bu durumda Dayanak Pay Paritesi; ABC / XYZ = 6,40 TL / 6,09 TL = 1,0509 (6,40/6,09=1,050903) olacaktır. Alım varantı için işleme koyma fiyatının (kullanım fiyatı) 1,0500 ve çarpanın 10 olduğunu varsayalım.
Vade sonunda ABC Pay senedi fiyatı 6,50 TL, XYZ Pay senedinin fiyatı ise 6,00 TL olursa, bu durumda dayanak pay paritesi 1,0833 (ABC / XYZ = 6,50 TL / 6,00 TL = 1,083333) olacaktır.
Böyle bir senaryoda işleme koyma fiyatı ile vade sonu uzlaşı değeri arasındaki farkın çarpan ile çarpılması sonucu elde edilen değer yatırımcıya nakit uzlaşı sonucunda ödenir ve varantın yatırımcıya sağladığı kar 0,33 TL’dir (10 * (1,0833-1,0500)).
Bu değerin sıfır ya da eksi bir değer olması durumunda varant dönüşümü gerçekleştirilmez ve varant sıfır değer ile itfa olur
Örnek 2:
ABC Pay Senedi’nin fiyatının 26,50 TL, XYZ Pay senedinin fiyatının ise 6,26 TL olduğunu varsayalım.
Bu durumda Dayanak Pay Paritesi;
ABC / XYZ = 26,50 TL / 6,26 TL = 4,2332 (26,50/6,26=4,233226) olacaktır.
Satım varantı için işleme koyma fiyatının (kullanım fiyatı) 4,2300 ve çarpanın 1 olduğunu varsayalım.
Vade sonunda ABC Pay senedi fiyatı 25,50 TL, XYZ Pay senedinin fiyatı ise 6,20 TL olursa, bu durum da dayanak pay paritesi 4,1129 (ABC / XYZ = 25,50 TL / 6,20 TL = 4,112903) olacaktır.
Böyle bir senaryoda işleme koyma fiyatı ile vade sonu uzlaşı değeri arasındaki farkın çarpan ile çarpılması sonucu elde edilen değer yatırımcıya nakit uzlaşı sonucunda ödenir ve varantın yatırımcı ya sağladığı kar 0,12 TL’dir (1*(4,2300-4,1129)).
Bu değerin sıfır ya da eksi bir değer olması durumunda varant dönüşümü gerçekleştirilmez ve varant sıfır değer ile itfa olur.
6. Düello Varantları’nın Fiyatını Neler Etkiler?
Düello varantlarında dayanak pay paritesi iki pay senedi de aynı yüzdesel yükseliş veya düşüş gösterir ise değişmez. Önemli olan göreceli performanstır.
Diğer varantlardan farklı olarak düello varantlarında pay senetlerinin arasındaki korelasyon da fiyatlamada kullanılmaktadır. Düello varantı, özünde bir opsiyon olduğu için bir vadesi ve primi vardır. Dayanak pay paritesindeki değişiklikler bir kaldıraç ile düello varantının fiyatına yansımaktadır ve vadesonunda karda ya da sıfır değerle itfa olur. Yatırımcılar alacakları düello varantları seçerken, diğer varantlar gibi, vade, kaldıraç ve duyarlılık değerlerinin de uygun olduğundan emin olmalılar.
7. Düello Varantları’nın Fiyatları Sermaye Artırımı ve Temettü İşlemlerinden Etkilenecek mi?
Piyasa beklentilerine paralel temettü dağıtımı ve sermaye işlemlerinde gerekli ayarlamalar yapılarak fiyatların bu işlemlerden etkilenmemesi sağlanacaktır.
8. Düello Varantları’nı Diğer Varantlardan Nasıl Ayırırsınız?
Düello Varantların kısa kodlarında ilk iki harfte düello varantlarını çağrıştırabilmek için DU harfleri kullanılmaktadır.
9. Kimler Düello Alım veya Satım Varantları Almalı?
Örnek olarak Dayanak Pay Paritesi GARAN/AKBNK olan düello varantını alalım.
Eğer yatırımcılar GARAN pay senedinin, AKBNK pay senedine oranla daha iyi performans sergileyeceğini düşünüyorsa GARAN/AKBNK Düello Alım Varant’ını tercih etmelidir.
Eğer yatırımcılar AKBNK pay senedinin, GARAN pay senedine oranla daha iyi performans sergileyeceğini düşünüyorsa GARAN/AKBNK Düello Satım Varant’ını tercih etmelidir.
10. Düello Varantlarının Pair Trade’den Farkı Nedir ?
Düello varantların pair trade’den farkı, varantların pay senetleri ile olan farkı ile aynıdır. Düello varantı, özünde bir opsiyon olduğu için bir vadesi ve primi vardır ve vadesonunda karda ya da sıfır değerle itfa olur. Dolayısıyla eğer pay paritesi değişmezse; varant sıfır değerle itfa olabilir. Yatırımcıların pay senetlerindeki fiyat beklentilerinin vadesi bu nedenle önemlidir.
11. Düello Varantlarının Riskleri Nelerdir ?
Dayanak Pay Paritesi’ndeki değişiklikler bir kaldıraç ile düello varantının fiyatına yansımaktadır. Eğer beklentinin ters yönünde hareket gerçekleşirse düello varantının fiyatı da aynı şiddette gerileyebilir. Diğer yandan alım varantlarında vadesonunda dayanak pay paritesi kullanım seviyesinin altındaysa; düello varantı “sıfır” değerle itfa olacaktır. Satım varantlarında ise vadesonunda dayanak pay paritesi kullanım seviyesinin üstündeyse; düello varantı “sıfır” değerle itfa olacaktır.
Yiğit Arıkök
Direktör | Hazine ve Portföy Yönetimi