Bernanke başta olmak üzere FED üyelerinin sık sık otomatik kesintilerden şikayet ettiğini ve bunun büyüme üzerinde çok önemli bir risk olduğuna dikkat çektiğini gördük. FED elindeki silahları kullanarak bu rüzgarın tam olarak önüne geçebilecek bir noktada değil.
Ekonominin geneline yönelik bu kaygıları yüksek sesle ifade ederken diğer bir hedefini de doğrudan etkileyen konuda fazla yorum yapmadığını görüyoruz. Obamacare veya sağlık sigortası konusu ve son dönemde bizzat FED’in yarattığı belirsizlik. Bu konuya girmeden önce bir noktaya değinmek istiyorum. İşsizlik oranının hareketine baktığınızda, pek çok analizde de değinildiği üzere, lineer bir hareket olduğunu görüyorsunuz. Bu durumda ilk günlerde seslendirilen 7.0% oranına ulaşması da (şu anda 7.4%) 2014 Ocak veya Şubat ayını buluyor. Yani Eylül ayında alım miktarı azaltılmaya başlar ise aylık bazda 12 bn dolar civarında bir indirimle FED bu işi zamanında bitirebilir. Elbette gidişata bağlı olarak daha hızlandırma imkanı var.
Konuya geri dönersek ; San Francisco FED geçtiğimiz ay bir çalışma yayınladı (okumak isteyenler için) ve artan pozisyonlara rağmen neden işsizlik oranında hızlı bir düşüş olmadığını inceledi. Aşağıdaki görselde Jolts verisini ve İşsizlik oranını görebilirsiniz.
SF FED temel olarak 3 nedenden dolayı beklenen düşüşün olmayabileceğinden bahsediyor:
1-Yapısal işsizlik
Konut sektöründe çalışan ve işsiz kalan bir Amerikalı IT’de var olan bir pozisyona geçemiyor.
2- İşsizlik sigortasının getirdiği rahatlık
Ki sigorta ödemelerinin bir kısmı expire ettiği için bu çok geçerli değil. Boston FED’in bu konuda bir çalışması var.
3-Mali ve para politikalarında belirsizlik
Ki SF FED’in çalışmasını okuduğunuzda bu olmasaydı oranın 1.3% civarında daha düşük bir seviyede olduğunu savunuyor. Beveridge Curve konusuna ilgi duyanlar son durumu BIS’in raporundan görebilir. Curve’un kriz önceki durumunu şimdiki hali ile karşılaştırdığınızda daha fazla açık pozisyonun daha düşük işsizlik oranına everilmediğini net bir şekilde görebiliyorsunuz.
Sorunu yaratan belirsizliklerden birisi yukarıda bahsettiğim gibi Obamacare. Kabaca 50 kişi üstü istihdam sağlayan kurumlar çalışanlarını sigortalatmak durumunda. Aynı zamanda haftada 30 saatin üstünde çalışan bir eleman da tam zamanlı çalışan sayılıyor ve sigorta kapsamına giriyor. Bu da ek maliyet anlamına geliyor. Bu nedenle şirketler tam zamanlı değil part time istihdamı şişiriyor. Bunu son aylarda her NFP analizinde okuyorsunuz. Raporlanan açık pozisyon sayısı artmasına rağmen reel işe alımların azalmasının bir nedeni olabilir. QE’nin bu noktada yapabileceği en ufak bir katkı yok.
İkinci nokta ise faiz artışının ne zaman geleceğine dair belirsizlik. Sadece işsizlik oranının 2014 sonunda 6.5% olabileceği revizyonu bile piyasayı karıştırmaya yetmişti. Şimdi FED durumu netleştirmez ve piyasada QE sonrası sıra faize gelir düşüncesi ile baş başa bırakırsa şirketlerin daha da tedirgin olması kaçınılmaz.
Şant Manukyan
Müdür | Uluslararası Piyasalar